Vrijdag 6 april 20:15 – Nieuwe Kerk Den Haag
ATOS Trio: Onder Vrienden – In het kielzog van Brahms
KOOP HIER UW KAARTEN
19:15 uur: Inleiding Leo Samama: Frei aber einsam? – Brahms en zijn vrienden
Op vrijdagavond 6 april treedt het ATOS Trio uit Berlijn op in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Dit trio is met regelmaat te vinden op grote internationale podia als Wigmore Hall, Carnegie Hall en het Amsterdams Concertgebouw.
Kirchner – Novelletten opus 59
Von Herzogenberg – Pianotrio no 2 opus 36 in d-klein
pauze
Brahms – Pianotrio no 2 in C-groot
ATOS Trio:
Annette von Hehn – viool
Thomas Hoppe – piano
Stefan Heinemeyer – cello
Musici worden niet alleen geholpen door een mecenas. Vaak helpen ze ook elkaar. Door een eigen concertserie te organiseren bijvoorbeeld en mekaar aan werk te helpen, zoals het ATOS Trio doet in Berlijn. Neukölln, zeg maar de schilderswijk van Berlijn, kozen de musici van dit gelauwerde pianotrio bewust tot thuishaven voor hun serie. En wat bleek? Met hun reeks ‘Akkordarbeit’ waren en zijn zij de eersten die klassieke muziek brachten in deze als ‘problematisch’ geframede wijk. Bij de start van de serie ontvingen ze nog steun van het Borletto-Buitoni Trust. Inmiddels zijn ze totaal op zichzelf aangewezen en vragen ze publiek en vrienden hen te helpen dit sociale initiatief voort te zetten. Zonder dragende ondersteuners geen continuïteit, het geld niet alleen hier maar zeker ook bij onze oosterburen.
Duits is ook het programma. Drie bevriende componisten zijn met elkaar begaan en maken er samen het beste van in dit concert. De een geniaal, de ander briljant, de derde wellicht het meest evenwichtig. Brahms het genie, mag ‘Frei aber einsam’ zijn geweest, hij zocht voortdurend de warme kameraadschap. Heinrich von Herzogenberg – zelf eveneens componist – en diens vrouw, de briljante pianiste Elisabeth, stonden Brahms met raad en daad terzijde. Ze speelden zijn manuscripten door eer ze amper waren opgedroogd en gaven hem hun ongezouten kritiek. In hun correspondentie passeert met regelmaat ene Theodor Kirchner. Ziedaar de briljante natuur van de drie.
Deze geboren pianist trof in zijn vader een rem op zijn muzikale ambities tot niemand minder dan de musicus Felix Mendelssohn hem complimenten en cruciale kansen gaf. Een glansrijke carrière als pianist en organist, geroemd om zijn handigheid, soms ook dirigent, ving aan. Excentriek en wispelturig bleek Kirchner niet in de wieg gelegd voor een stabiel burgermansbestaan. Uitspattingen en avonturen waren troef. Brahms boekte steeds meer succes en ontwikkelde zich tot een van de rijkste componisten van zijn tijd. Hij stopte Kirchner in nood wat van zijn duiten toe. Op kousevoeten manoeuvrerend rond Brahms, onderhield diens hartsvriendin Clara Schumann intussen een geheime affaire met Kirchner.
Wellicht hoopte Clara deze problematische man tot grote hoogten te inspireren, als eerder haar evenmin gemakkelijke Robert. Zo hoog als Schumann steeg Kirchner niet. Zo trouw als haar Robert bleef Clara hem ook niet. Wel ontpopte deze Theodor zich tot een briljant miniaturist van korte stemmingsstukken. U gaat het bewijs daarvan ervaren met een dozijn Noveletten, gecomponeerd door Kirchner als eerbetoon aan Schumann, in een zinderende uitvoering door het ATOS pianotrio.
Het ATOS won sinds de oprichting – en ja dat was ook 15 jaar geleden – een bont boeket aan prijzen. Neem het vijfde internationale kamermuziekconcours van Melbourne. De optredens van de drie musici wekten er immens ontzag. Ze ontvingen er zowel de eerste als de ‘Grande Prize’, daarbovenop de Musica Viva Tour- én Audience Prize. Het was in de historie van het concours nog niet eerder vertoond.
Waarom raakt het ATOS pianotrio zoveel mensen? Misschien ligt het antwoord wel besloten in de eigen visie. Deze musici streven er bewust naar de experimenteerzin van het strijkkwartet over te planten naar het domein van het pianotrio. Die niet aflatende gedrevenheid waar het strijkkwartet zo om bekend staat, om het samenspel tussen vier klankkasten en strijkstokken, zestien snaren, acht handen en vier kloppende harten tot in de puntjes in balans te krijgen. Nooit terugschrikkend voor extremen, telkens opnieuw je grenzen verkennend als het gaat om klank, dynamiek, puurheid van interpretatie en het je openstellen voor je publiek. Het ATOS maakt er zijn missie van en het pianotrio floreert erbij.
‘Drie stemmen – één klank: Het soort van loepzuivere eensgezindheid in frasering, toon, gevoel en interpretatie dat de meest fijnzinnige kamermuziekensembles onderscheid’, noteerde The Detroit Press over het ATOS trio. Geven en nemen, samenwerken, luisteren naar elkaar. U weet, beginnende politieke partijen hebben er ook in ons land maar al te vaak moeite mee. Van de kamermuziek valt voor menig Haags politicus nog veel te leren…